Project Category: Campañas

Home / Campañas
Estudo e intervención do grafiti de Muelle en Vigo

Estudo e intervención do grafiti de Muelle en Vigo

A Escola Superior de Conservación e Restauración de Bens Culturais de Galicia iniciou en xuño de 2023 unha colaboración co Concello de Vigo para a restauración dunha sinatura nesta cidade de Juan Carlos Argüello, coñecido como Muelle.

Juan Carlos Argüello foi un dos pioneiros do grafiti en España. En 2022 apareceou en Vigo unha firma de gran tamaño coas súas características habituais, coma o R pechado nun círculo ou o tirabuzón rematado nunha frecha baixo o alcume.

O proxecto consitiu no estudo pormenorizado do estado de conservación da peza e a realización dunha intervención axustada ás características da obra. Realizouse tamén o deseño de medidas de conservación preventiva para propiciar unha mellor conservación a medio e longo prazo.

Cova dos Mouros

Cova dos Mouros

En colaboración coa Dirección Xeral de Patrimonio Cultural e baixo a dirección de Fernando Carrera, profesor da ESCRBBCCG, un equipo técnico conformado por persoal da UVigo, da USC, da UPM, da UGR e 5 estudantes da Escola, realizaron traballo de campo durante 10 xornadas na Cova dos Mouros, Baleira.

Os obxectivos pretendidos foron:

• Cuantificar con precisión a totalidade da pintura prehistórica existente no abrigo de “Cova dos Mouros”.• Documentar exhaustivamente dita pintura, e o soporte rochoso.• Para o logro do anterior, resulta imprescindible a realización dunha acción previa de limpezaque respecte a entidade actual da pintura prehistórica.• Caracterizar a composición e estabilidade da pintura, do soporte rochoso e do abrigo mesmo.• Caracterizar estilística y cronoloxicamente as pinturas, para cooperar á valoración patrimonialdefinitiva.• Estimar as posibilidades de deterioro, cuantificando sumariamente os axentes, e comoconsecuencia propor accións de protección e conservación axeitadas.• Converter todas esas actuacións nunha actividade práctica de docencia-aprendizaxe, mediante a participación activa de profesorado e alumnado da ESCRBCG.

A campaña tivo lugar entre os días 18 e 30 de xullo de 2022.

Ficha técnica do proxecto:

TÍTULO DO PROXECTOLimpeza, documentación e diagnóstico da Cova dos Mouros, Baleira (Lugo)XACEMENTOCova dos Mouros, Baleira, Lugo (sen catalogar)LOCALIZACIÓNA Fontaneira, Baleira, LugoPROMOTORConsellería de Educación e CulturaTITULARIDADE DOS TERREOSComunidade de Montes de A FontaneiraEXECUCIÓNXullo 2022DIRECCIÓN DA ACTUACIÓNFernando Carrera Ramírez (ESCRBCG)EQUIPO TÉCNICORamón Fábregas Valcarce (USC), Carlos R. Rellán (UGR), Teresa Rivas Brea, Julia Armesto, MªEugenia López de Silanes, Pío González (UVigo), Luis Jordá Bordehore (UPM).

Fonte de Troncoso

Fonte de Troncoso

O xoves e venres, 16 e 17 de xuño, a Escola Superior de Conservación e Restauración de Bens Culturais de Galicia executou en Mondariz-Balneario a realización dun molde e réplica de varios elementos decorativos da varanda de ferro da Fonte de Troncoso, no lugar do Saidoiro.

O edificio é do ano 1909 e foi realizado polo famoso arquitecto Antonio Palacios. Nos últimos anos o abandono desembocou nun paulatino colapso da estrutura, ó que se lle engadiu moi recentemente o roubo dunha parte da varanda de ferro modernista. En concreto, desapareceu un dos postes da escaleira que representa, entre outros motivos, un león alado.

O concello de Mondariz-Balneario, propietario do edificio, autorizou a realización deste molde como unha primeira medida de conservación, pensando nunha futura fase de restauración integral. O proxecto realizouse grazas á colaboración entre o arqueólogo e historiadorlocal Alberte Reboreda e o profesor da Escola especialista en escultura, Xosé Antonio Quinteiro acompañado de estudantes de conservación restauración de escultura e arqueoloxía.

A intervención conta coa colaboración do Concello de Mondariz.

Laxes de Teigube

Laxes de Teigube

Campaña de traballo para a Valoración patrimonial do xacemento rupestre de “As Laxes de Teigube”, en Meirol, Mondariz, Pontevedra, realizada en xuño de 2022.

Foi unha actuación promovida e financiada polo Concello de Mondariz e a Comunidade de Montes de Meirol, coa colaboración e dirección técnica da Escola Superior de Conservación e Restauración de BBCC de Galicia.Obxectivos da actuaciónFoi intervención para definir a relevancia patrimonial dun xacemento rupestre ata o momento descoñecido.Obxectivos específicos:Con esta campaña acadáronse os seguintes obxectivos específicos:

Limpeza xeral do afloramento (vexetación, musgos, depósitos de terra, etc.)Documentación básica do sitioDiagnose inicialCatalogación, protección xurídicaEsbozo dun plan de conservación e xestiónMetodoloxíasA actuación esencial consistiu na roza e retirada da vexetación que cobre o xacemento:esencialmente musgo nas áreas rochosas, e vexetación superior (breixo e outros) nos espazos de maior desenvolvemento edáfico. Así mesmo retirouse madeira, restos de tala e algunha árbore aínda persistente. En espazos con maior potencialidade rupestre, retiráronse restos de terra superficiais, e entre diaclasas.Documentouse fotográficamente toda a intervención, e particularmente os elementos rupestres.En paralelo ao anterior, realizouse unha reportaxe fotográfica con luz rasante (nocturna). Ademais da documentación planimétrica e fotográfica, realizouse un informe de diagnóstico inicial.No documento final da intervención, ademais de toda a documentación fotográfica xerada, esbozáronse algunhas ideas para a redacción dun plan de protección e conservación do sitio.Como parte do anterior, xerouse unha ficha de catalogación que se remitiu ás autoridades.

Monte do Carrio II

Monte do Carrio II

O alumnado e profesorado da Escola Superior de Conservación e Restauración de Bens Culturais de Galicia realiza unha nova campaña de traballo en Monte do Carrio (Bermés, Lalín), como continuación dos traballos iniciados xa no 2016 en colaboración coa Comunidade de Montes de Bermés e desta vez coa bolaboración da cooperativa Árbore Arqueoloxía.O traballo principal é a escavación da recén descuberta capela do Santo Adrao, desaparecida para os veciños dende hai décadas ou quizais séculos.

Pedras e árbores

Pedras e árbores

Pedras e árbores é a creación artística realizada por Agustín Ibarrola no Ecospazo O Rexo, en Requeixo de Valverde, parroquia pertencente ó Concello de Allariz.

Aquí, o artista vasco realizou en 1999 unha obra de extraordiaria beleza, ubicada en plena natureza. O conxunto está formado por unha serie de rochas traídas de canteiras, colocadas en liña á beira do Arnoia e, finalmente, pintadas. Ibarrola escolleu algunhas das árbores de ribeira próximas que foron tamén pintadas e engadidas así a esta extraordinaria exposición permanente, ubicada en plena natureza.

En 2020 o Concello de Allariz contactou coa Escola Superior de Conservación e Restauración de Bens Culturais de Galicia na procura de axuda para a conservación de patrimonio cultural custoriado polo Concello, o que deu lugar a un convenio de colaboración.

Froito desta cooperación, e xa en relación estrita coa obra de Ibarrola, unha das consecuencias foi a realización dun Traballo de Fin de Estudos para analizar o estado de todo o conxunto.

Para o estudo pormenorizado dos elementos que forman parte desta obra deseñouse unha campaña de documentación e análise do estado de conservación de cada unha das pezas. En xullo de 2021, 9 estudantes e 4 profesores do centro levan a cabo este traballo, paso previo ineludible que permitirá tomar as decisións máis oportunas para a protección do conxunto.

Rochas en fila

Árbores pintadas

Documentando rochas pintadas

Documentando rochas pintadas

Documentando rochas pintadas

Auga dos Cebros

Auga dos Cebros

O petróglifo de Auga dos Cebros é especialmente importante e extraordinario en Galicia pola relevancia histórica deses motivos, que suxiren a existencia de navegacións antigas e quizais incluso prehistóricas. Este conxunto, e outros do seu entorno, presentan múltiples riscos de conservación, de distintos tipos. A colaboración entre diversas institucións, entre as que está a Escola, tiña como obxectivo iniciar un proxecto arqueolóxico autorizado pola Dirección Xeral de Patrimonio para a súa limpeza, documentación, minimización de riscos e presentación ó público, ademais de elaborar un molde dalgúns dos motivos principais.

Os traballos para a elaboración dunha réplica do petróglifo de Auga dos Cebros comezaron o 22 de xuño de 2019 cunha actividade que consistiu na limpeza da contorna do gravado. Estes labores previos contaron coa participación da propia veciñanza.

O proxecto de elaboración dun molde e réplica de Auga dos Cebros estivo promovido pola Comunidade de Montes Veciñais en Man Común de Pedornes –titular dos terreos- e máis pola Asociación Costa dos Castros co obxectivo de contar cunha reprodución fiel deste singular e valioso gravado rupestre. Ao mesmo tempo, aproveitáronse os traballos para levar a cabo iniciativas de divulgación e sensibilización patrimonial.
Vídeo da creación do molde.

As actuacións desenvolvéronse co financiamento do Concello de Oia e máis da Escola Superior de Conservación e Restauración de Bens Culturais de Galicia, que  foi a encargada de acometer os traballos. Para elo, desprazou un equipo técnico composto por varios membros do  profesorado e alumnado. Os anteditos traballos comezaron o sábado día 22 de xuño de 2019 cunha limpeza  dos arredores do petróglifo. Con esta actividade preténdíase retirar a maior parte dos depósitos acumulados na contorna inmediata do sitio arqueolóxico, moitos deles froito do arrastre de materiais xerado polas augas do río.

Nos labores de campo do día 22 participaron membros da Escola, da comunidade de montes de Pedornes e de Costa dos Castros. Así mesmo, e co obxectivo de abrir as actuacións á participación da comunidade local, convocáronse 5 prazas para as persoas que desexaran axudar  voluntariamente.

Na mesma liña de promover a participación e sensibilización da veciñanza, programouse unha visita guiada o 25 de xuño dese mesmo ano na que se explicaron os traballos a desenvolver para a elaboración do molde co que se obterería a réplica de Auga dos Cebros.

Traballo de campoSegundo as previsións iniciais, os traballos de campo en Auga dos Cebros  desenvolvéronse o sábado 22 de xuño de 2019 e, posteriormente, na semana que foi do luns 24 ao venres 28. A partires de aí, o persoal da Escola comezou o traballo de gabinete para a elaboración da réplica e a análise dos resultados obtidos.

Ademais da limpeza da contorna e a realización do molde e a réplica, a actuación global incluiu a documentación dixital do xacemento (mediante fotogrametría) e a confección dunha diagnose precisa que permitise entender as alteracións pasadas así coma os riscos futuros, entre outras tarefas. Así mesmo, os traballos permitiron avanzar outras medidas de conservación preventiva.

A finalidade última de contar cunha réplica fiel de Auga dos Cebros é a salvagarda deste patrimonio fráxil e en risco, protexendo o xacemento mediante documentación. Neste sentido, cabe lembrar o proceso de deterioro que, debido á acción de distintos axentes, está a rexistrar esta  importante mostra da arte rupestre do noroeste peninsular.

O singular petróglifo de Auga dos CebrosO petróglifo de Auga dos Cebros sitúase en terreos da Comunidade de Montes Veciñais en Man Común de Pedornes, no lugar do Viveiro, nun espazo arborado próximo ao río Vilar que rexistra unha elevada densidade de gravados rupestres. Na zona existen petróglifos de diversas tipoloxías, pero entre eles destaca especialmente o da gran embarcación de orixe mediterránea, un dos máis singulares da costa galega e único na fachada atlántica europea. Ademais da gran nave de Auga dos Cebros 1, na zona existen insculturas doutras dúas embarcacións: son as denominadas Auga dos Cebros 2 e Viveiro 6.

A representación de naves con formas que coinciden coas dos modelos mediterráneos do II Milenio a.C. mostra a existencia de relacións entre as culturas atlánticas e as do Mediterráneo xa desde épocas prehistóricas, de aí a importancia destas xoias arqueolóxicas.

A colaboración da Escola

Intentando coordinar aspectos docentes e de investigación, a Escola organiza campañas de traballo dirixidas por docentes e nas que o equipo de traballo está formado polo propio alumnado. Estas campañas teñen o obvio interese de continuar o proceso formativo pero trasladando este a un contexto real, entorno moitas veces carente da comodidade do laboratorio e que esixe emprender un labor en condicións máis complexas e próximas á realidade do traballo profesional.
Vídeo do proxecto

Réplica do tímpano de Palmou

Réplica do tímpano de Palmou

En xullo de 2015 o Xefe de departamento de Tecnoloxía e procedementos de bens culturais, acompañado de estudantes da Escola, realizou un molde do tímpano de Palmou nas instalacións do Museo de Pontevedra. A través deste molde realizáronse dúas réplicas: unha delas foi feita en escaiola para facilitar á Escola de Canteiros a posibilidade de realizar un novo tímpano de pedra a través dunha máquina de puntos. A outra réplica, realizada con morteiro, entregouse ao Museo Tiflológico da ONCE en Madrid. O proceso realizado foi compartido nos IV Encontros de conservación e restauración que a Escola organiza co Museo de Pontevedra.
Ambas réplicas e o molde foron as pezas centrais da exposición Orixinal ou copia, organizada pola Escola coa colaboración do Museo de Pontevedra e a Deputación de Pontevedra,  que pretendía amosar o proceso de fabricación de réplicas e a súa función no ámbito do patrimonio cultural.

https://escolaconservacion.gal/wp-content/uploads/2019/05/PALMOU.mp4